Praca naukowa to niemałe wyzwanie dla studenta. O ile jeszcze obrona pracy magisterskiej może wydawać się nieskomplikowana, to pisanie pracy podyplomowej może być trudniejszą drogą do przebrnięcia. Podczas każdej obrony zdarza się, że praca napisana bardzo dobrze jest oceniana znacznie niżej z bardzo nieistotnych powodów. Obciążeni ogromną liczbą prac recenzenci nie czytają ich całych, skupiając swoją uwagę głównie na tym, co student zawarł we wstępie i zakończeniu. Takie praktyki sprawiają, że student doprawdy nie wie co ma zrobić i często streszcza na tych kilku stronach wszystko co będzie zawarte w kolejnych rozdziałach.
Wstęp i zakończenie odgrywają istotne znaczenie podczas oceny pracy, dlatego nie może to być zlepek fragmentów pracy. Co takiego trzeba więc zamieścić w pracy, aby zarówno wstęp jak i zakończenie odznaczało się nie tylko schematycznymi informacjami, ale było w stanie zachęcić promotora do wnikliwej analizy naszego dzieła?
Co powinno znaleźć się we wstępie pracy?
Wstęp pracy podyplomowej powinien odgrywać takie samo znaczenie jak początek książki, według którego czytelnik decyduje się na to czy chce książkę czytać dalej. Według wymogów dotyczących prac naukowych we wstępie powinny znaleźć się informacje dotyczące tego o czym będzie nasza praca i co skłoniło nas do podjęcia danego tematu. Wstęp stanowi wprowadzenie do tematu pracy, dobre miejsce do przedstawienia hipotez, jakie chcemy zawrzeć w pracy i problemów, jakie będziemy podejmować w trakcie każdego rozdziału. Wielu z promotorów wymaga od studentów przedstawienia we wstępie pracy naukowej obecnego stanu badań, na temat którego się podejmują. W stanie badań student ma za zadanie przedstawić autorów prac dotyczących jego tematu, a także wskazać jakie teorie i wnioski przedstawili poszczególni przedstawiciele. Dzięki temu promotor może wskazać przyszłemu magistrowi kierunki i problemy, którymi może on zająć się w swojej pracy, tak by nie dublowały się one z tym o czym już zostało napisane.
Kiedy napisać wstęp do pracy?
Generalnie, wstęp do pracy podyplomowej powinno pisać się na końcu, po zrealizowaniu części teoretycznej i ewentualnie badawczej. Jest on odwróceniem zakończenia. Niekiedy wymaga się dostarczenia na jedno z pierwszych seminariów planu pracy ze wstępem. We wstępie promotor prosi o sprecyzowanie celu, struktury, scharakteryzowanie zawartości poszczególnych rozdziałów, zaprezentowanie założeń badawczych. Problem w tym, że część badawczą student formułuje dopiero po zapoznaniu się z literaturą. Logika podpowiada, że żeby dany problem podjąć na gruncie badawczym, najpierw należy zapoznać się z nim w teorii. Wstęp przygotowany na początku prawie zawsze jest modyfikowany po napisaniu całej pracy.
Jaką strukturę powinien mieć wstęp pracy podyplomowej?
Wstęp do pracy podyplomowej powinien składać się z co najmniej jednej pełnej strony – a lepiej żeby to były dwie strony. Pierwszy akapit opisuje kontekst tematu. Wskazujemy w nim dlaczego podjęte zagadnienie jest ważne. W tym miejscu można odnieść się do własnych doświadczeń, np. zawodowych i na tym tle uzasadnić wybór tematu. W kolejnym akapicie określamy cel pracy (jeżeli został on sprecyzowany w osobnym rozdziale, powielamy treść). Opcjonalnie można zamieścić założenia badawcze: problemy, hipotezy lub tezę, scharakteryzować pokrótce wykorzystane instrumentarium badawcze. Następne akapity to charakterystyka rozdziałów i podrozdziałów, czyli zawartości pracy. Użyteczne sformułowania:
- W rozdziale pierwszym zaprezentowano…,
- Rozdział drugi dotyczy…,
- Kolejny rozdział opisuje…
- Rozdział czwarty odnosi się do problemu….
Charakteryzując zawartość rozdziałów nie przepisujemy tytułów podrozdziałów. Wskazane jest używanie synonimów i syntetyczne opisanie o czym dany rozdział traktuje.
Kolejna część wstępu powinna odnosić się do analizy krytycznej źródeł. W tym miejscu wskazujemy szczególnie użyteczne pozycje źródłowe oraz dokonujemy ich typologii. Pomocny będzie podział bibliografii na wydawnictwa ciągłe, zwarte, druki normatywne, czy strony internetowe. Jeżeli mieliśmy problem z pozyskaniem źródeł, można a nawet należy wspomnieć o tym we wstępie. Oznacza to, że dane zagadnienie nie jest wystarczająco eksploatowane w literaturze i wymaga rozwinięcia.
Wielu studentów w ostatnim akapicie dziękuje promotorowi za pomoc. Jeżeli promotor faktycznie przyczynił się do powstania pracy, a jego rola nie sprowadzała się wyłącznie do akceptowania przedkładanych rozdziałów – można ten element uwzględnić. Gdy bez pomocy promotora student nie poradziłby sobie z napisaniem pracy dyplomowej, wypada umieścić wzmiankę dotyczącą podziękowań za okazaną pomoc i wsparcie. Te podziękowania lepiej brzmią w pracy licencjackie, czy magisterskiej – w pracy podyplomowej pomoc promotora zazwyczaj jest mniejsza, więc i takie podziękowania mogą brzmieć nieco nieszczerze.
Ważne jest by zarówno we wstępie jak i później zakończeniu student wskazał komisji swoje indywidualne spojrzenie na przygotowane przez siebie problemy badawcze.