Pisanie pracy podyplomowej wiąże się z zastosowaniem w niej metod naukowych. Aspekt naukowy pracy podyplomowej, czy magisterskiej urzeczywistnia się w rozdziale metodologicznym (dodatkowo sygnalizowany jest we wstępie i – z reguły – w zakończeniu lub na koniec rozdziału prezentacja i analiza wyników badań – poprzez weryfikację założeń badawczych). Zatem za postępowanie naukowe studenta studiów podyplomowych uznać należy m.in.:
- diagnozę problemu badawczego,
- wysunięcie postulatów badawczych,
- sformułowanie hipotez,
- wyodrębnienie zmiennych i wskaźników (w zależności od wybranej metody badawczej),
- opis instrumentarium badawczego (metody, techniki oraz narzędzia badawcze).
Typy kryteriów naukowości w pracach podyplomowych
W przypadku prac podyplomowych mówić można o dwóch rodzajach kryteriów naukowości:
- merytorycznym (najprościej rzecz ujmując – dotyczy treści budujących pracę podyplomową),
- formalnym (odnosi się do obostrzeń dotyczących formy pracy, z reguły chodzi głównie o dostosowanie tekstu do wymagań edycyjnych uczelni, załączenie np. wykazu słów kluczowych, oświadczeń etc.),
Kryteria merytoryczne pracy podyplomowej to:
- unikalność treści: nawet jeżeli praca ma charakter odtwórczy (bazuje wyłącznie na literaturze przedmiotu), teksty wykorzystywane do opracowania własnej pracy podyplomowej powinny być zinterpretowane, a nie przepisane – to podkryterium jest szczególnie ważne w przypadku sprawdzania pracy w systemie antyplagiatowym;
- kompletność, którą utożsamia się bardzo często z „wyczerpaniem tematu” – niekiedy temat jest tak aktualny i szeroko eksploatowany w teorii i praktyce, że przekracza kryterium formalne konkretnej liczby stron (np. 40). W takiej sytuacji warto w zakończeniu pracy zamieścić w jednym z akapitów elegancką wzmiankę na temat popularności tematyki i możliwości kontynuowania pracy badawczej w zakresie podjętego tematu w przyszłości (np. przez innych studentów lub jako element własnej pracy naukowej – przygotowanie artykułów naukowych etc.);
- oryginalny, chwytliwy temat: niektóre tematy cieszą się ogromną popularnością – np. do takich tematów zaliczyć można analizę ekonomiczną przedsiębiorstwa. Promotor i recenzent pracy podyplomowej, którzy po raz setny czytają to samo, mogą być znudzeni, zniesmaczeni. Oczywiście, równocześnie można wyciągnąć z danej analizy ciekawe wnioski i dobre dla badanych firm rozwiązania – ale nie wiadomo, czy znudzony recenzent do nich dotrze. Stąd, jeżeli chcemy zająć się tematem „oklepanym”, dołóżmy wszelkich starań, aby tytuł pracy był intrygująco sformułowany;
- baza źródłowa (literaturowa) powinna być dobrze dobrana i – co bardzo ważne – opisana. Każda praca podyplomowa powinna posiadać bogatą literaturę źródłową zdywersyfikowaną, a więc nie tylko: książki, rozdziały w książkach, ale również: artykuły z czasopism – polskich i zagranicznych, komunikaty konferencyjne, raporty, analizy, źródła internetowe;
- właściwa struktura: co najmniej 3 rozdziały, po 3 podrozdziały. Część teoretyczna równoważna pod względem objętości części badawczej. Znakomicie, gdy część badawcza jest obszerniejsza od tej pierwszej.
Kryteria formalne pracy podyplomowej:
- transparentny styl pracy: piszemy w trzeciej osobie, np. „w niniejszej pracy pokazano”, „praca została napisana w układzie trzech rozdziałów”, „autor w pracy przyjął następująca definicję” etc. Należy unikać powtarzających się wyrazów i korzystać z baz synonimów. Nie używamy stylu potocznego;
- logiczny układ pracy: treści mogą być prezentowane od ogółu do szczegółu lub odwrotnie. Zasada ta ma zastosowanie również do planu pracy podyplomowej. Jeżeli rozdział pierwszy składa się z 3 podrozdziałów, to kolejny rozdział może być obszerniejszy o 1 podrozdział. Niedopuszczalna jest sytuacja, gdy rozdział pierwszy składa się z 3,4 podrozdziałów, a ostatni z 7-8.
- tekst ujednolicony pod względem edycyjnym: jednolita czcionka, nagłówki, przypisy, styl numeracji etc.